Dagiti Leksion nga Insuro ti Biag Kaniak

MANIPUD daytoy iti kolum ni Dr. Abercio V. Rotor nga "Okeyka, Apong: Dagiti Tawid a Sirib ken Adal" iti Bannawag, Nobiembre 25, 2013 a bilang, nga indedikarna kadagiti biktima ti nadumaduma a didigra iti Filipinas.)

Dagiti Leksion nga Insuro ti Biag Kaniak

MAIDEDIKAR daytoy kadagiti biktima dagiti nagsasaruno a kalamidad— bagyo, gubat, ginggined sa manen nakapigpigsa a bagyo.

Nangpilitayo iti sumagmamano iti “45 Lessons Life Taught Me” a sinurat ni Regina Brett, finalist iti Pulitzer Prize para iti komentarioa idi 2008 ken 2009. Dagiti naka-italics, naggapu met kadakami ken Melly Tenorio a co-host-mi iti programa iti radio (DZRB).

 Ababa unay ti biag tapno masayang laeng iti pananggurgura iti maysa a tao. Saan a makauray ti panawen, ken ababa unay ti biag— apay a sayangen dagitoy kadagiti awan kaes-eskanna a bambanag?

 Dinaka maaywanan dayta trabahom no masakitka. Ketdi, dagiti pagayam ken dadakkelmo (ti mangaywan kenka). Dimo koma ida taltallikudan. Maysa daytoy a kaso ti “napalpalet ti dara ngem iti danum.” Ti pudno a kaipapanan ti pamilia kas maysa a yunit ket nagubbuay manipud iti pagsasao a “Ti pamilia ket agkakayammet iti tiempo ti ragsak ken ladingit.”

 Saan a masapul a mangabakka iti amin a pannakipinnapilit. Umanamongka nga adda di pagnunumuan. Ti Win:Win Principle ti tulbek iti panagpagayam, kasta met iti negosio.

 Ti apal ket panagsayang laeng iti oras. Adda kenka aminen a masapulmo. Adda ti apal iti sidong ti kinadakes.

 Agsangit iti sidong ti sabali. Mas makaagas ngem iti agsangit nga agmaymaysa. Agbirok iti abaga a pagsangitan— ngem siguraduen a natibtibker ngem iti abagam.

 Makikappia iti napalabasmo tapno dina riribuken ti agdamam. Mangbangon iti rangtay iti nagbaetan ti napalabas ken agdama babaen ti kappia, ayat ken namnama. 

 Okey laeng a makitadaka dagiti annakmo nga agsangit. Kinapudnona, napudnoka laeng, ken adda panangilalam. Bay-am a marikna dagiti annakmo ti panagayatmo kadakuada.

 Dimo ikompara ti biagmo iti sabali. Awan ti pamalpalatpatam no ania ti kasasaad ti panagdaliasatda. Agduduma ti langa ti balligi.

 Liklikan dagiti bambanag nga awan kaes-eskanna, saan a naimbag wenno nakaay-ayat. Agbalin a positibo, ikkaten dagiti negatibo tapno mananam ti kinaimbag ti biag.

 Ania man a di makapapatay kenka ti mamagbalin kenka a napigpigsa. Kunada man a ti kayo a duogan, saan a basta-basta matuang.

 Saan pay a naladaw tapno mapadasan ti naragsak a panagubing. Ngem daytoy maikadua, depende kenka— kenka laeng, awanen ti sabali. Dimo baybay-an a ti ubing iti kaunggam, tumaeng wenno agbaket wenno aglakay. Ta no saan, mapukawmo ti idealismo.

 Awan ti sabali nga akinrebbeng iti pagragsakam no di sika. Personal ti kinaragsak. 

 Kankanayon a pilien ti biag. Napateg ti biag, awan ti kasukatna. 

 Dimo pakasikoran no ania ti pampanunoten ti sabali a tao kenka. Sa maysa, kasano koma a mabasam ti utek ti sabali a tao?

 Dika unay agserserioso. Awan ti kasta. Agrelakska. Cool-ka laeng. Agragsakka. 

 Mamatika kadagiti milagro. Ken dika unay kumitkita iti adayo tapno makabirok iti milagro. Ta sika mismo, maysa a milagro. 

 Maminsan laeng ti panagubing dagiti annakmo. Nanamen ti biag a kaduam dagiti annakmo. Ta sakbay pay nga agbalawka, addaandan iti kabukbukodan a lubong.

 Iti kamaudiananna, ti kaskenan ket nagayatka. Kunada man a nasaysayaat laengen ti agayat ken masaktan wenno mapukawan iti ipatpateg, ngem ti dina pulos napadasan ti nagayat.

 Inaldaw a rummuar. Agur-uray dagiti milagro iti nadumaduma a disso. No dimo makita ti init, dimo mananam ti imnas ti biag. Karagsakan pay latta ti biag nga adda iti ruar, iti sirok ti law-ang.—O