ARIEL SOTELO TABÁG

VILLA KEN DADDUMA PAY A SARITA  ARIEL SOTELO TABÁG Karbengan iti Panagipablaak © 2019 ti Saniata Publications ken ni Ariel Sotelo Tabág Umuna a Maldit: Disiembre 2019 Reserbado amin a karbengan. Saan a mabalin a kopiaen wenno usaren iti ania man a wagas daytoy a libro wenno pasetna nga awan ti nakasurat a pammalubos manipud iti nagipablaak ken ti autor malaksid iti pannakaadaw ti sangkabassit a pasetna para iti rebiu. Amin a sarita, naipablaak iti magasin a Bannawag. Agyaman ti nagipablaak ken ti autor iti panangipalubos ti Manila Bulletin Publishing Corp. a mangipabpablaak iti nasao a magasin iti pannakausar dagitoy a sarita iti daytoy a libro.  ISBN 978-971-9692-42-3 Naimaldit iti Filipinas

Awan met ti madi a riknak iti Isabela ngem ti makunak laeng iti bambanti, saan a nasayaat ti kayariganna iti kananakem dagiti Ilokano (nupay saan met nga Ilokano amin ketdi nga Isabelino). Ti bambanti iti biang dagiti Ilokano ket bambanti-- awanan iti bukod a kapanunotan ken/wenno disposision. Nupay mabalin met a kasta ti agdama a sasaaden dagiti Isabelino iti biang dagiti liderda. No met ti innalada a kaipapananna ket pagbugaw iti tumaytayab, madi latta ti kaipapananna. Yantangay mabigbig ti Isabela nga abunaw iti pagay ken mais, mabalin met either Pagay Festival wenno Mais Festival, wenno Ani Festival. Ngem isu metten ti sursuroten ken ramrambakanda. Bambanti Festival. Kasla Aswang Festival la ti Roxas City, Capiz wenno Ar-aria Festival ti Ilocos Norte tunggal Todos Los Santos nga agpada a panangrambak kadagiti elemento a dakes (aswang) ken sabali a dimension (ar-aria wenno al-alia, kunami iti Cagayan). Para kaniak ngamin, festival ket selebrasion ti biag iti Lubong ken dagiti

Ladawan manipud iti Clutchpoints. RIP, Kobe idols Isuda ken Pacquiao ti idol-ko bayat ti panangsangok met kadagiti karit iti biagko. Malaksid nga agkakatawenankami, agpadada a natangken ti pakinakemda. Agpadada a nag-strive nga agbalin a kalaingan iti pinilida a propesion ken makunak nga agpada a nagballigida. (Nupay manipud iti Mayweather fight, saankon a trip ni Pacquiao.) Ket ita, pimmusayen ni Kobe. Ngem kas kadagiti sabsabali pay a pimmusay nga asideg kaniak, ibilangko a napan laeng nagbakasion iti maysa a lugar-- nangruna ket saanko met a nakitkita iti personal. Agtalinaed ketdi ti inspirasion a kinatangken ti pakinakem (Mamba Mentality) iti panangitultuloyko met iti bukodko a biag piman. Ta kuna la ngarud ni Kobe mismo, pumusay dagiti bannuar, ngem agtalinaed dagiti mapagsasaritaan (alamat). Nayonna: Ti rigatna pay ken ni Kobe, kaduana iti aksidente ti maikadua a balasangna, ni Gigi, nga agtawen iti 13. Agtawen met iti 13 ni Saniata a maikadua a putotko. Simnek iti

Tangadem ti bulan Ta isu laeng ti wagas A makapagsinnarakta. Kadagiti kannag nga awanka Nagidulinak iti pungtot iti mesmes. Kadagiti lenned, amin ket batibat: Iti agmatuon a malikidar dagiti bannuar. Dardarepdepek ti agtugaw nga agmaymaysa Iti kaunggan ti bulan no umannugot Ti lamiis ken anniniwan nga agpakada. Ngem kalikagumanna kadi nga ipatagikua Ti raniagna iti maysa nga agdaldaliasat Wenno tapno maipamatmat Nga adda tiempo a nakasipsinget Ti lubong? Naimatangakon dagiti riniwriw Nga anges a nagsatan, Ket ti aningaas, kellaat a sinippaw Ti gil-ayab dagiti agpagunggan nga igam. Adda dagidi away, dagidi tanap ken turod-- Agkikinnamatan dagiti ubbing Sakbay a sumangbay ti darudar Mangmalemda kadagiti pagtaengan Sa ray-awenda ti kabus Agingga a paturogenda dagiti mutia Kadagiti bibigda... --ARIEL SOTELO TABÁG (Nasurat idi Enero 16, 2020. Naidatag iti Bannawag para iti bilang Pebrero 16-29, 2020.)

Sarita a para ubbing ti mapagsasalipan iti 18TH RFAAFIL (2019-2020). Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12). Dagiti Pagannurotan: 1. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannurat iti Iluko (Ilokano). Aggibus ti salip iti Pebrero 29, 2020. 2. Agatiddog ti sarita iti di nasursurok ngem 10 a panid. Maimakinilia wenno maikompiuter iti doble espasio iti regular bond paper size. Maysa laeng a sarita ti isalip ti kada mannurat. 3. Ti parbo a nagan ti maaramat iti manuskrito a pakisalip. Dua nga MS Word document files ti isubmitir babaen ti e-mail. Umuna: ti sarita a pakisalip. Maikadua: ti parbo ken pudno a nagan ken ti pakasaritaan ti biag ti autor, ken nasken a mangiragpin ti autor iti palawag no kasano, kaano ken no apay a nasuratna dayta a sarita. Saan a basehan daytoy iti pannakapili ti saritana ngem mabalin a pakadiskualipikaanna. 4. Sarita a para ubbing ti suraten. Uray ania a tema ti

Daniw a para ubbing ti mapagsasalipan iti 18TH RFAAFIL [2019-2020]. Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12). Dagiti Pagannurotan: 1. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannaniw iti Iluko (Ilokano). 2. Agatiddog ti daniw iti di ab-ababa ngem 20 a linia ken naikompiuter wenno naimakinilia iti maysa a panid ti bond paper. Mabalin a maysa wenno dua a daniw ti isalip ti kada mannaniw. Masapul nga orihinal ken di pay naipablaak iti uray ania a magasin, pagiwarnak wenno Internet. 3. Nawaya ni mannaniw a mangsurat iti estilo wenno pannakasukog ti daniwna ngem nasken a para ubbing ti daniw a putarenna. Uray ania a tema ti trataren ngem nasken a maawatan dagiti ubbing nga agtawen manipud iti pito (7) agingga iti sangapulo ket dua (12). 4. Ti laeng parbo a nagan ni mannaniw ti agparang iti daniw. Nasken a mangusar iti agsabali a parbo a nagan no panggep ti mangisalip iti dua a daniw. Dua nga MS

Agawaten ti Secretariat ti AMMA Foundation Literary Awards (AMMAFLA) kadagiti entry a para iti Salip iti Sarita ti Maika-22 nga AMMAFLA. Aggibus ti salip iti Marso 15, 2020. Nairanta ti pasalip ti AMMAFLA kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano a “kas pangaron iti reggetda a mangpatadem pay iti plumada.” Kas kadagiti sarita a nangabaken iti pasalip ti AMMAFLA, mairamanto met a mailibro dagiti sarita a mangabak iti daytoy nga edision ti AMMAFLA, kas kinuna dagiti mangimaton iti AMMAFLA a da Amado ken Gloria Yoro, Francisco ken Aurora Ponce, ken Mel ken Sylvia Gonzales (agpapada nga agindegen iti Hawaii). Inruar ti AMMAFLA ti librona a Dagiti Premiado a Sarita (1997-2014) iti kombension ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, idi 2015. Naipalaon iti nasao nga antolohia dagiti nangabak a sarita iti AMMAFLA sipud narugian ti salip idi 1997 agingga iti 2014. Dagiti pagannurotan ti maika-22 nga edision ti salip. 1. Aggibus ti

Panawenen a mairaman metten ti naganmo iti daytoy listaan dagiti nangabaken iti Salip iti Sarita ti Mario Abinsay Albalos Foundation Literary Awards: Ronelyn B. Ramones, Rhea Rose D. Berroy, Arnold Pascual Jose, Remedios S. Tabelisma-Aguillon, Roselyn C. Campano, Florencio M. Bayuga, Isaac R. Pedrera, ken Virgilio S. Naungayan. Makisalip iti maikapat nga edision ti Salip iti Sarita ti Albalos Awards a naluktan idi Oktubre 2019 para kadagiti amin a mannurat iti Ilokano. Nabangon ti Mario Abinsay Albalos Foundation Literary Awards (Albalos Awards) a naipanagan iti daydi Dios-ti-aluadna a mannurat ti Bannawag Mario A. Albalos, tubo ti Cabaroan Daya, Siudad ti Vigan, napadayawan a Pedro Bukaneg awardee ken umuna a Thomas Jefferson awardee ti Estado ti Hawaii a nagnanaedanna agingga iti pimmusay idi Marso 3, 1991 iti edadna a 40. Isponsoran ni Jenny Alcausin (agnanaed iti California) ti pasalip ti foundation ken agpaay met a mangimaton iti nasao a pasalip da Jun Abinsay ken Priscilla

Ipakaammo ti Secretariat ti  ALVIYA  Literary Foundation nga agawaten kadagiti sarita a para iti Maika-9 a Pasalip ALVIYA (2019-2020).  Is-isponsoran ni Alex V. Yadao, tubo ti Libertad, Abulug, Cagayan ngem agnanaeden  iti Siudad ti New York iti Estados Unidos ti nasao a pasalip iti panangimaton ni Dr. Freddie P. Masuli, tubo met laeng ti Libertad, Abulug, Cagayan ken agdama a mannursuro  iti  Cagayan State University, Sanchez Mira, Cagayan. Dagiti pagalagadan ti nasao a salip: 1. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannurat nga Ilokano ken uray pay kadagiti saan nga Ilokano ngem makasurat iti pagsasao nga Ilokano. 2. Nawaya ti makisalip a mangpili iti tema a kayatna a suraten. 3. Agatiddog ti pakisalip iti 12-20 a panid iti short bond paper, nai-computer (agusar iti Times New Roman, Font Size 12)  iti doble espasio  ken addaan iti maysa a pulgada a margin iti amin nga igid ti bondpaper. 4. Maysa laeng a sarita ti isalip ti kada mannurat a makisalip.  5. Nasken a bukod a put

Naluktanen ti Maikatlo a Gabriela Prize (Premio Gabriela) babaen ti Salip iti Daniw iti panggep a mangtakuat iti naiduma a daniw nga Ilokano. Pagalagadan ti Salip: 1. Daniw ti mapagsasalipan iti Maikatlo a Gabriela Prize wenno Premio Gabriela. Silulukat ti salip kadagiti amin nga agsursurat iti daniw nga Ilokano. Narugian ti salip iti Disiembre 12, 2019 ken maigibus inton Agosto 30, 2020 (aldaw ti pannakaipakaammo iti publiko kadagiti nangabak ken pannakaited dagiti premioda). Iwayat ken tarawidwidan daytoy ti Imnas & Iway Publications, agipabpablaak/agiruruar kadagiti libro nga Ilokano, zines, ken chapbooks. 2. Maysa a daniw laeng ti idatag a kas pakisalip. Nawaya ti mannaniw iti kayatna a tema, porma, ken kaatiddog wenno kaababa ti isalipna a daniw (saan a malimitaran ti bilang ti linia ken panid). Nupay kasta, maikkan iti importansia dagiti daniw a mailaksid iti nakairuaman a tradisional a daniw nga Ilokano. Maisingasing ti panagtakuat kadagiti sabali pay a porma ken linao

Daytoy, gagayyem, ti ORTOGRAPIA TI ILOKANO: PANNAKAILAWLAWAG DAGITI PAGALAGADAN TI ORTOGRAPIA TI ILOKANO PARA ITI NASAMAY A PANNAKAISURO DAYTOY KADAGITI PAGADALAN. Bale, daytoy ket kabsat (suplemento) ti 2012 Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano. Mabalin nga i-download ditoy ti  Ortograpia ti Ilokano .

Daytoy, gagayyem, ti updated a 2012 TARABAY ITI ORTOGRAPIA TI PAGSASAO NGA ILOKANO. Mabalin nga i-download ditoy ti 2012 Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano .

Mamatiak a gapu iti instant a gratipikasion wenno maala a pannakapnek ti rikna, ad-adda nga ituonen dagiti mannurat nga Ilokano ti imatang iti panagpaskilda iti social media, partikular iti FB nga ad-adda nga isu ti us-usarenda. Iti ngamin FB, dagus makita dagiti mannurat nga Ilokano no nagustuan wenno saan dagiti friends-da ti immalditda. Well, mabalin a husto daytoy kadagiti mannurat nga agingga laeng iti kasta ti rason no apay nga agsursuratda iti Ilokano. Barbareng no nagriroak. Barbareng no mangal-ala laeng iti buelo dagiti padak a mannurat nga Ilokano ket aggagetda manen nga agsurat-- para iti social media, para iti pablaakan, para iti amin a platform ti impormasion; nga agsuratda para kadagiti Ilokano ken para iti Literatura ken Lengguahe nga Ilokano.

Iti pannakabasbasak kadagiti daan a sarita nga Ilokano, talaga a maka-stress a nagannak dagiti Silent Generation (nayanak iti 1925-1945) ken Baby Boomer Generation (nayanak iti 1946-1964). Wenno dagiti Silent Generation ken Baby Boomer Generation a mannurat nga Ilokano ti maka-stress no agsuratda?

No ngata koma pannakaitandudo ti Tagalog ti asikasuen dagiti Tagalog imbes a Filipino, di ngata mas nadebdebelop ti Tagalog ita kas Pambansang Wika? Ta ti nagpokusan koman ti panagadal ket balarila, panitikan, kasaysayan ken dagiti diyalekto (Bulakan, Batangas, etc). Siak a maysa, interesadoak a mangadal iti pudpudno a Tagalog, kas iti interesko idi inadalko ti Espaniol, Latin, Griego, ken Cebuano. Ad-adu ket ngata koma ti maala ti Tagalog a suporta manipud kadagiti rehion. Ket kas panagyamanda met dagitoy Tagalog, tulonganda met a maitandudo dagiti rehional a lengguahe/literatura. Di kad koma ngata nagmayat?

Agsuratak para kadagiti padak nga Ilokano tapno uray kaskasano, matulongak ida nga agamiris ken agimutektek ken no mapuntaan, malinglingay ida. Agipatarusak kadagiti sinurat dagiti padak a mannurat nga Ilokano tapno mabasa dagiti saan nga Ilokano dagiti sinuratda nga ibilangko a masapul laeng a mabasada.

Ur-urayenka uray agingga iti panagsabong ti kawayan Ta awanka iti sampaga ti kamia, wenno iti ayamuom ti rosas No addaka’t dayyeng ti saleng, iti damortis siak ti agparintumeng A payapayanna dagiti napino nga angin a pangabelak iti samiweng Ur-urayenka a kas iti panagarapaap dagiti rengngat iti littugaw Tapno mawayaan dagiti rettab nga agkan ti sinamar, ti linnaaw Ngem ti pagilasinan ti yaaymo, kas karasay ti ulep iti Mayo Nakalawlawa nga asul ti tangatang, kas kawatiwat panagurayko Malayetak a mangur-uray iti di panagkeppet ti bulong ti baimbain A birtud komat’ lana a pagsapsapo iti panaguray kenka ket di malammin Agsapsapulak kadi’t babato ti alipugpog wenno iti itlog ti kannaway? Ay, maregreg ti namnamak, Biagko, kas panagtinnag bulong salaysay Inim-imdenganka iti awag ti saltek, iti sinnungbat dagiti riari ken kuriat Ngem iti naunday nga ulimek, iti bumitog a bitek ti puso, nagsagabaak Tapno makitaka iti sardam, inay-ayok ti bulan iti innapuy a nakapudpudaw Ng

Dakkel ti maaramidan dagiti mannursuro nga Ilokano a mangisursuro iti Literatura ken kanaigna nga asignatura iti hayskul wenno kolehio para iti Literatura nga Ilokano ken kadagiti mannurat nga Ilokano. Kas iti ar-aramiden ni Ronnie E. Aguinaldo a maysa a mannursuro (a mannurat pay), ipapa-assignment-na kadagiti estudiantena ti maipapan kadagiti mannurat ken kadagiti sinurat nga Ilokano. Agsukisok metten no kua dagitoy nga estudiante. Ti laeng adatna, limitado laeng iti Facebook ti pagdakiwasanda. Ken saanda pay nga ammo ti umno a proseso ti umno a pannakiuman iti social media. Masapul a maisuro pay koma kadakuada daytoy. Maikadua a mabalin nga aramiden dagiti mannursuro, mangimbitarda iti maysa wenno dua wenno ad-adu pay no kabaelanda, a mannurat nga Ilokano iti mismo a klase ket kainnumanda daytoy. Maikatlo, i-discuss-da iti klase dagiti sinurat nga Ilokano. Maikapat, no adda pannakabalinna nangtuna iti kolehio, aramidenda nga assignment iti klaseda ti panangipatarusda iti ababa

Naluktanen ti maika-6 a Salip iti Daniw ti Saniata Prize.  Panggep ti Saniata Prize ti agbalin a maysa kadagiti paratignay dagiti mannaniw nga Ilokano nga agparnuay kadagiti baro a langa ti daniw nga Ilokano bayat met ti panagbigbigda kadagiti kannawidan a porma ti daniw nga Ilokano. Isponsoran ti Saniata Publications ken ti pamilia Tabag, tinawen daytoy a pasalip a narugian idi 2015. Maipaayan iti pammadayaw a Hall of Fame ti makayalat iti tallo nga Umuna a Gunggona. Dagiti Pagalagadan: 1. Maysa a daniw laeng ti idatag. Saan a makedngan ti tema, porma wenno kaatiddog ti isalip a daniw. 2. Masapul nga orihinal, di pay naipablaak, ken nakasurat iti lengguahe nga Ilokano wenno saan a naipatarus manipud iti sabali a lengguahe ti isalip a daniw. No matakuatan a nabalusingsing daytoy a pagannurotan, maibabawi ti gunggona ket maparitanto metten a makisalip ti autor iti ania man a pasalip ti Saniata Prize. 3. Naluktan ti salip iti Disiembre 31, 2019 ket agpatingga iti Pebrero 28,

Iti FB Group Chat, adda tendensiana nga adu ti malibtawan nga immun-unan a patangan dagiti kakaduam iti group chat ket hassle ti ag-back read lalo no nakapsut ti koneksion ti selponmo. Iti FB Group, madasigdasig pay dagiti patangan ta kadawyan a maysa a paskil, maiduma ti topiko daytoy iti sabali pay a paskil. Nasigsigu ngarud ti ag-backread no kua. Enero 17, 2020

No adda agidatag iti kontribusion a daniw wenno ania man a sinurat, kaykayatko no maipaw-it koma babaen ti email imbes a babaen ti pribado a mensahe iti Messenger ti Facebook. Apay? No babaen ti PM iti Messenger, gapu ta masansan nga aglukatak iti FB via mobile smartphone, adda tendensiana a malukatan laeng ngem saan a ma-download. Ket gapu ta nalukatanen, inton aglukatak iti laptop, awanen ti notipikasion a nalabaga eswes, naludasanen. Ngem no babaen ti email, agingga a saan a nalukatan ti mensahe iti email, adda dita a nakalawlawag a puraw a mensahe a di pay nalukatan ket no linukatamon, presto, naglaka nga i-download. Isu a no adda dagiti nagidatag iti sinurat via PM iti Messenger ti FB a saan a nasungbatan wenno saan a naipablaak, pasensia laengen ta posible a ti napasamak, ti naagapadko iti ngato. Mainayonko pay a saan a user-friendly ti nai-paste a daniw iti Messenger. Narigat nga i-copy & paste. Enero 17, 2020

Kas panangensayo wenno panangsanayko manen iti bagik nga agsurat, ikagumaak man nga adda inaldaw a paskil iti daytoy a blog. Masapulko daytoy ta mapaspasangasangan ti panangituloyko wenno panangrebisarko iti nobela a "Ti Naipaing" maipapan iti Isla a Fuga. Nadakamatko ti panangrebisar ta pampanunotek a baliwan ti paulo daytoy ket pagbalinek a "Dagiti Naipaing" wenno panangikaadu kadagiti kangrunaan nga agbibiag, ken agrikudo ti tunggal istoria iti maipapan iti agduduma a kaipapanan ti pannakaipaing. Agsublitayo iti inaldaw a paskil iti blog. Mayat met a maipaskil siguro ti ania man a pampanunot, story idea, random a dardarepdep, joke, plano, etc., ta napia laeng a pagpatubuan met ti napimpintek a sinurat. Enero 17, 2020