http://pakarsoniasseng.blogspot.com
dito muna ako titira: http://pakarsoniasseng.blogspot.com
Posts
Maikadua a Sultada
(Palagip: Kasla kitikit daytoy a naipatakder iti arubayan ti pakarsok-- di pay nalpas ket no kua, adda dagiti paetak wenno palinisek a pasetna.) I. KALEPLEPPASKO laeng a nasurat ti saritak a “Karapote” a manamnama a maipablaak iti Bannawag iti bilangna nga Agosto 9, 2010. Daytoy ti maikadua a sarita a nasuratko iti awagak iti “Maikadua a Sultada” nga itay laeng, pampanunotek a “Maikadua a Kuduag” para iti Second Wind a kunada iti Ingles-- “Maikadua a Sirmata” pay koma tapno naserserioso. (No ania ti umuna a sarita sakbay ti “Karapote”, ibagak iti naituding a tiempo.) No sumarek, apaglabes a sangapulo a tawen manipud idi maipablaak iti umuna a saritak iti Bannawag, ti “Ti Sagut ni Makidiapet” a naipablaak iti Pebrero, 2010. Nakallalagip ti umuna a saritak ta isu la ngarud ti damo a nangusat iti daldaliasatek a dana ti Literatura Ilokana, nupay addan naipablaakko sakbayna a dua a daniw. Gagangay ti umuna, dina unay ammo ti ar-aramidenna, kas itay damona ti makikaidda koma wenno damona ti...
2009 NCCA WRITERS’ PRIZE AWARDEES
2009 NCCA WRITERS’ PRIZE AWARDEES. Da Managing Editor ti Bannawag Cles B. Rambaud (maikadua iti kanigid) ken Rosy May M. Bayuga (maikadua iti kanawan) iti pannakaipaay kadakuada ti 2009 National Commission for Culture and the Arts (NCCA) Writers’ Prize iti benneg ti daniw iti Iluko ken nobela iti Filipino, kas panagsaganadda, iti pammadayaw a seremonia a naangay iti NCCA, Intramuros, Manila itay nabiit. Iti 2009, naluktan ti Writers’ Prize iti lima a lengguahe ngem dagiti laeng entries iti lengguahe nga Iluko ken Filipino ti nakapilian dagiti nangabak. Pinangabak ni Rambaud ti koleksion dagiti daniwna a panggepna a suraten, ti “Tagisam-itek Pay Laeng ti Tagapulot”; ti met nobela a “Sa Amin, Sa Dagatdagatang Apoy” ken ni Bayuga, a tubo iti Sinait, Ilocos Sur ti apongna a lakay. Maipaayan da Rambaud ken Bayuga iti sag-P250,000.00 a financial grant iti panangileppasda iti proyektoda. Kaduada iti ladawan da (agpakanawan): Ricardo de Ungria, pangulo ti Sub-commission on the Arts ti NCCA, Na...
Iti aplaya ti karayan iti Lal-lo, Cagayan: 6 a ganggannaet, nakemmeg iti panagminas iti blacksand
Nakemmeg ti innem a Chinese national a natiliwan nga agal-ala iti blacksand iti aplaya ti karayan iti Lal-lo, Cagayan. Innaganan ni Senior Supt. Moro Aplasca dagiti natiliw a da Lim Chen Hu, Lim Ding Mu, Lim Chan Ping, Lim Chan Bing, Lim Gwen Bi, ken Fu Ga Rong nga agpapada nga empleado ti Sanyo Philippines Mining Trade Inc., a mangiwaywayat met iti panagminas iti Filipinas. Nupay adda naipakita a pasaporte ken visa dagiti ganggannaet, awan met ti maipakitada a dokumento a mangipaneknek a legal ti panagminasda. Segun kadagiti agindeg, rabii no agminas dagiti ganggannaet ket ikargada iti maysa a lugan a para taaw dagiti makolektada. Narigatan met a nagpalutpot dagiti polis ta di ammo dagiti natiliw ti agsao iti Ingles. Nupay kasta, nakasuanen dagitoy iti panaglabsing iti RA 7942 (Philippine Mining Act), idinto a sirsiripen dagiti polis dagiti Filipino a kakumplot dagiti nainaganan nga Insik tapno maidarumda met. Naipablaak iti Bannawag, Agosto 9, 2010 a bilang.
Baro a petsa ti panagpalista iti eleksion iti barangay, SK
Binaliwan ti Commission on Elections (Comelec) ti petsa ti panagparehistro dagiti botante para iti eleksion iti barangay ken Sangguniang Kabataan (SK) a nayeskediul a maangay inton Oktubre 25. Segun iti nasao nga ahensia, iti Agosto 4-10 ti rehistrasion para iti eleksion iti barangay ken SK nga immunan a naiwaragawag a maangay iti daytoy nga Agosto 1 agingga iti 10. Manamnama nga amin a napukaw ti naganna iti listaan dagiti botante iti eleksion idi Mayo ti agparehistro tapno makabutosda iti eleksion iti barangay, kas kinuna ni Comelec Commissioner Gregorio Larrazabal. Impalagip ti Comelec a nasken a personal nga agparang ti agpalista a botante kadagiti election officers tapno ibagana ti naganna ken ti eksakto nga adresna. Nasken laeng a mangitugot ti agpalista iti pammaneknek iti kinaasino a kas koma iti agdama nga office, postal, student, senior citizen, SSS/GSIS, ken Integrated Bar of the Philippines identification cards. Mabalin pay nga ipakita ti NBI clearance, driver’s lisence, pa...
Mabalintayo ti ageksport iti organiko a “fancy rice”
Iti umuna a gundaway kalpasan ti adu a tawen,mabalintayto manen ti aglako iti bagas kadagiti ganggannaet a pagilian, kas kinuna ni Dept. of Agriculture Secretary Proceso J. Alcala itay lawasna. Dagiti “fancy rice” a mapatanor babaen ti organiko a wagas ti pampanunoten ni Alcala a yeksport ti Filipinas ta kas kunana, mabalin a mapatanor dagitoy kadagiti lugar a gagangay a di pagbiagan dagiti dadduma a kita ti pagay. Mairaman kadagiti “fancy rice” dagiti natibo a bagas a pakaibilangan dagiti nangisit ti tinukelna, lumabaga, wenno maris-daga (brown) a gagangay a maap-apit kadagiti lugar nga agkurkurang iti danum. Naipablaak iti Bannawag, Agosto 9, 2010 a bilang.
Nangngegyon ti 'Sika'?
Manipud iti artikulo-kolum ni Apo Noli S. Dumlao a maipablaak iti Bannawag, Agosto 9, 2010: NANGNGEGYON ti “Sika”? Daytoy ti Ilocano adaptation ti “Ikaw” a partuat ni Louie Ocampo. Maipatpatangatangen kadagiti radio iti Amianan. Ni Jonathan Badon, nalatak a pop opera singer ti nangkanta. Segun kadagiti maidandanon kadakami, magustuanda ti areglona. Pang- world class, kunkunada. Adda man ngaruden maipagpannakkeltayo nga Ilokano. * * * No kayatyo a mangngeg ti nasao a kanta, gumatangkayon iti Sika nga album ni Jonathan. Magatang daytoy iti CCP Shop iti Cultural Center of the Philippines. No saan, padaananyo kadagiti sanga ti National Bookstore iti Vigan ken Tuguegarao. Malaksid iti “Sika”, adda pay sabsabali a kanta a linaon ti album ni Jonathan. Adaptation ken orihinal nga Ilokano a kankanta dagitoy. Napipintasda. Padasenyo ti gumatang... # ---- Ala, ngarud, gumatangtayon, apo. Ket kas pammaneknek, denggenyo ditoy ti kanta ni Jonathan: http://www.youtube.com/watch?v=bEmwG2xXXgM
Ipagdiriwang ng NCCA ang Oktubre bilang Buwan ng mga Katutubo sa pamamagitan ng Dayaw Festival: Buwan ng mga Katutubo 2010
Sa pagdiriwang ng Buwan ng mga Katutubo nitong Oktubre, ang Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining o National Commission for Culture and the Arts ang siyang mamumuno sa pagdadaos ng Dayaw Festival: Indigenous People’s Month 2010 sa Maynila. Ang pagdiriwang ay pasisimunuan ng NCCA Subcommission on Cultural Communities and Traditional Arts (SCCTA) at Ugnayang Pang-Aghamtao, Inc. (UGAT) sa pakikipagtulungan ng ilang ahensiya ng pamahalaan at lokal na pamahalaan. Ang pagdiriwang ay naglalayong tipunin ang mga grupong etnolingwistiko sa bansa para makilahok sa palitang kultural at pagtatanghal na nagtatampok sa mga makabuluhang uri ng pamumuhay ng mga katutubo sa lahat ng aspeto ng kultura at tradisyon. Ito ay alinsunod sa Presidential Proclamation 1906 na nagtatadhana sa buwan ng Oktubre bilang Buwan ng mga Katutubo. Sa loob ng tatlong taong nakalipas, ipinagdidiwang na ng NCCA ang Indigenous People’s Month sa mga pangunahing rehiyon ng bansa. Noong 2007, sinuportahan nito ang...
Sawikaan 2010: Word of the Year Conference in UP Diliman
The Filipinas Institute of Translation (FIT), Inc. in cooperation with the Blas Ople Foundation, Anvil Publishing, DepEd, CHED, U.P. Sentro ng Wikang Filipino, and the U.P. College of Arts and Letters will hold Sawikaan 2010: Pambansang Kumperensiya sa Salita ng Taon on July 29-30, 8:00am-5:00pm at the Pulungang Claro M. Recto, Bulwagang Rizal, Diliman, Quezon City. In 2007, “miskol” was declared word of the year because it perfectly captured the Filipino style of appropriating a foreign communication practice to suit the local mores. The conference was not held in 2008 and 2009, as the organizers believe no words came out at that period worthy of the title. It follows then that there is now enough word contenders for the event’s revival. Old or new words will be considered by the judges as possible word of the year as long as these impacted on the sociocultural, political, social, economic, and other aspects of Filipino life in the last two years. These could be borrowed from a foreig...
Sibubukel a kurikulum, panggep a baliwan ti DepEd
Panggep ti Department of Education (DepEd) a repasuen, ket no kasapulan, baliwanna ti sibubukel a kurikulum. Iti pannakiumanna kadagiti agirakrakurak itay lawasna, kinuna ni Education Secretary Armin Luistro a panggep ti addang nga ituding dagiti maitutop a maisuro tapno magun-od ti nangatngato pay a kalidad ti edukasion para kadagiti agad-adal iti Filipinas. “Ammuentayo no ania dagiti rebbengna nga isuro kadagiti ubbing a mangtubay kadakuada tapno inton makaturposdan, maipagpannakkelda ti kabaelanda,” kinuna ni Luistro. Innayon daytoy a maikkat iti kurikulum dagiti dina rebbeng a maisuro. Kinunana nga iti agdama, napno iti nadumaduma a leksion ti kurikulum isu a marigatan dagiti ubbing nga agadal. Kinuna pay ni Luistro a marugian ti panagrepaso apaman a mabukel ti team-na wenno no nadutokanen dagiti undersecretary ken assistant secretary ti DepEd. Namnamaenna a malpas ti panagrepaso iti uneg ti dua a tawen. Dinakamat pay ti sekretario a maigiddan iti pannakarepaso ti kurikulum ti isyu...
Fly-by-night wenno nababa ti kalidadna nga eskuela, masirip
Kinuna ni Commission on Higher Education (CHEd) chairperson Dr. Patricia Licuanan nga ipatungpalna a dagus ti marching order ni Presidente Benigno “Noynoy” Aquino III a maingato ti kalidad ti edukasion. Mainaig itoy, siripen ti CHEd dagiti nakakapsut a nursing school, partikular dagiti makuna a “fly-by-night”, kasta met dagiti pagadalan iti abogasia ken maritime a nababa ti porsiento ti makaruruar nga estudianteda kadagiti board exam. Bukitkitanda met ti kellaat a panagadu dagiti state universities and colleges (SUC) ken local universities and colleges (LUC). “Masapul nga adda aramidenmi mainaig kadagitoy nga isyu ken saan laeng a mainaig kadagiti sub-standard a nursing schools. Ammotayo amin nga adda ditan ti problema ti panagadu a kasla uong dagiti pagadalan ken ti panagsuek ti kalidad ti edukasion iti tertiary level (kolehio) isu a masapul nga agtignaytayo tapno marisut daytoy,” kinuna ni Dr. Licuanan. (Naipablaak iti Bannawag, Agosto 2, 2010 a bilang)
Sports drinks, saan nga agas ti dehydration, kuna ti DoH
Saan nga epektibo ti sports drinks nga agas ti dehydration a maigapu iti sakit a dengue. Daytoy ti linawlawagan ti Department of Health (DoH) kalpasan a makaawat kadagiti report nga adu a pasiente ti dengue ti umin-inum iti sports drinks tapno maliklikan ti dehydration ken masuktan ti napukaw a danum iti bagida. Kuna ni Dr. Eric Tayag, hepe ti DoH-National Epidemiology Center (NEC), a masapul nga umno ti electrolytes a maited kadagiti pasiente, nangruna no emergency. Binakaladanna dagiti dengue patients nga imbes nga sports drinks ti inumenda, agtemplada laengen iti solution a maysa a litro nga apaganem-em a danum, dua a kutsarita nga asin, ken dua a kutsara nga asukar. Sinigurado ni Tayag nga agtultuloy ti panangmonitor ti DoH iti sumagmamano a lugar iti Mindanao, nangruna iti Davao ken Socsargen, a maitudo nga umad-adu kadagiti agindeg kadagitoy a lugar ti kapkapten ti dengue. (Naipablaak iti Bannawag, Agosto 2, 2010 a bilang)
Dokumentario ti GUMIL La Union, maipabuya inton Agosto 7 iti DMMMSU
Maipabuyanto ti “raw footages” ti “Pantasmagumil”, ti umuna nga elektronika a dokumentario ti GUMIL La Union, iti Board Room ti Don Mariano Marcos Memorial State University (DMMMSU) Central Administration, Sapilang, Bacnotan, La Union. Malaksid kadagiti opisial ti GLU, umayto pay dagiti sumagmamano a bisita ken dagiti kameng ti gunglo a mangbuya iti daytoy naisangsangayan a dokumentario. Mangrugi ti pasken iti alas 9 iti bigat babaen ti panangpasangbay ni Dr. Orlando Almoite, chancellor ti DMMMSU-NLUC, kadagiti tumabuno. Kalpasan ti pabuya, addanto seminar-workshop iti ababa a sarita (umuna iti lima a serye) para kadagiti agdadamo a mannurat a kameng ti GLU. Ni Dionisio C. Dacanay, mannurat iti Bannawag, ken maysa kadagiti mamagbaga ti gunglo, ti napusgan nga aglektiur. (Djuna R. Alcantara) (Naipablaak iti Bannawag, Agosto 2, 2010 a bilang.)
O.M.G! Fil-Ams at Magnet Katipunan on July 26
Poet and professor, Dr. Ruth Elynia Mabanglo and the Advanced Filipino Abroad Program (AFAP) unsung heroes-- namely Dr. Teresita Fortunato, Vangie Encabo, Ramil Correa, Gerg Anrol Cahiles, and Rouchelle Dinglasan of the De La Salle University-- will lead the July edition of O.M.G. or Open Mic Gig, a monthly literary performance, at the Rock Drilon's Magnet Gallery in Katipunan, on July 26, from 7 p.m. onwards. Together with Dr. Mabanglo are her students Karl Alcover (University of Hawaii-Manoa), William Arighi (University of Washington), Modesto Bala (University of Hawaii-Manoa), James Binauhan (University of San Francisco), Nikolas Bonifacio (University of Hawaii-Manoa), Lara Capangpangan (University of Wisconsin-Madison), Carmel Laurino (University of Washington), Marites Mendoza (University of Washington), Marites Mendoza (University of Washington), Lesther Papa (University of Hawaii-Manoa), Marilola Perez (University of California-Berkeley), Alisa Ann Quezon (University of Hawa...
Hudhud ken Payaw, Patawid ti Ifugao iti Sangalubongan
Ni ARIEL S. TABAG Rinetrato ti autor Maisursuro kadagiti ubbing iti Ifugao ti panangidayyengda iti epikoda a “Hudhud” agraman ti panangipategda iti payaw a partuat dagiti appoda… Maysa a buya iti Banaue Rice Terraces. Dagiti buya iti salip iti panangidayyeng iti “Hudhud” iti dua a kategoria: ubbing (ngato), ken nataengan (akin-ngato). PUDNO a natan-ok ken naisangsangayan ti maysa a partuat ti tao no sangsangkamaysa a minuli daytoy ti maysa a puli ken para iti pagimbagan ken pakaitan-okan dayta a puli ken dagiti sumarsaruno a kaputotanna. Agpada a makapatar itoy a pagrukodan ti “Hudhud” ken ti Banaue Rice Terraces, dua a naisangsangayan a patawid ti Ifugao, saan laeng kadagiti agindeg iti nasao a probinsia ken iti Filipinas no di pay ket iti lubong. Naduktalanmi daytoy bayat ti panangimatangmi iti pannakaiwayat ti Gotad Ad Ifugao wenno ti pannakarambak ti maika-44 nga anibersario ti pannakabangon ti nasao a probinsia itay Hunio 17 agingga iti 20, 2010 iti Lagawe, ti kabesera ti probinsi...
tambay
muna ako dito: http://pakarsoniasseng.blogspot.com/ habang ikinakabit ng mga kakuntsaba ng globelines ang connection ko sa bahay. at habang wala pang maisulat na matino-tino. naipangako ko ke bannawag literary editor juan al. asuncion na gagawa ako ng kuwentong ilokano para sa august 2, 2010 issue ng naturang magasin. e, trinaydor ako ng trangkaso. nakakahiya dahil parang ang hina-hina ko kung gagawin kong dahilan ang sakit para di makagawa ng kuwento. nakadagdag pa kasi ang paglilipat ng bahay-- na naman. dahil sa dating tirahan, wala pa namang kasing-tikas ni ondoy-- kahit hinliliit man lang sana, binaha na kami. kaya, magpapaskil muna ako ng mga ginawa at isinalin kong balita sa ilokano, na nalathala sa bannawag. at least, mababalitan ng mga kapwa ilokano ang mga maliliit na balita-- hindi pang-headline-- pero malaki ang epekto sa buhay ng mga maliliit na kababayan. ayun, tambay muna tayo sa http://pakarsoniasseng.blogspot.com/
Kaso ti dengue, timmayok iti 40%
Immadu iti 40 porsiento dagiti kaso ti dengue iti pagilian iti umuna nga innem a bulan daytoy a tawen. Segun iti datos ti Department of Health (DoH), rumrummuar nga umabot iti 25,283 dagiti kaso ti dengue a nairekordda manipud iti Enero 1 agingga iti Hunio 26. Nangatngato, segun iti nasao nga ahensia, iti 40 porsiento no maidilig iti agpada a tiempo itay napan a tawen. Kuna ni Health Secretary Enrique Ona, maysa kadagiti posible a makagapu iti yaadu ti kaso ti dengue ti climate change wenno panagbaliw ti paniempo. Innayonna a mabalin met a ngimmato ti pannakaammo ti publiko mainaig iti dengue isu nga immadu ti agpatpatsek-ap no makariknada iti pagilasinan ti nasao a sakit. Iti dagupna, umabot iti 190 ti nairekord a natay gapu iti nasao a sakit. Mainaig itoy, pinalagipan manen ti DoH ti publiko nga agan-annad tapno saan a kapten ti nasao a sakit a ipaay ti kagat ti lamok.
5,000 a katao ti matmatay iti tinawen iti polusion iti angin
Mapattapatta a 5,000 a katao ti matmatay iti tinawen gapu iti sakit a maalada iti polusion iti angin. Iti maysa nga innuman iti Quezon City, imbatad dagiti mangibagi iti grupo a Clean Air Initiative for Asian Cities (CAI Asia) Center ti epekto ti agtultuloy a panangrugit dagiti tattao iti angin. Segun iti panagadal ti nasao a grupo, nalaka a kapten iti sakit iti bara kas iti asthma, bronchitis ken sakit iti puso gapu iti narugit nga angin, dagiti ubbing ken nataengan. Gapu itoy, nangidatag ti nasao a grupo iti surat ken ni Presidente Noynoy Aquino a mangisingasing nga ipangruna koma ti gobierno ti kampania kontra iti polusion iti angin.
Kiddaw ti PNP kadagiti nagannak: Diyo usaren ti polis a pangbutbuteng
Kiniddaw itay nabiit ti Philippine National Police (PNP) kadagiti nagannak a dida koma usaren dagiti polis a pangbutbuteng kadagiti annakda, a kunada a malaksid a di makatulong a mangdisiplina kadagiti ubbing, ad-adda pay a mansaanna ti narugit la ngaruden a langa ti nasao nga ahensia ti gobierno. Impakaammo met ni Chief Superintendent Nicanor Belmonte, direktor ti PNP-Police Community Relations Group (PCRG), a tapno mailinteg ti negatibo a panagkita dagiti ubbing kadagiti polis, maiwayat ti maysa a poetry reading a mangigunamgunam a dagiti polis ket gagayyem a saan ketdi a dakes a tao a pagbutngan. “Naamirismi nga iti kanito nga agbalin a naloko ti ubing, adda dagiti nagannak a mangibaga nga ipatiliwda daytoy kadagiti polis. Isu nga iti pay laeng nasapa a paset ti biag ti ubing, mangrugin a tumanor iti isipna ti negatibo a panagkitana kadagiti polis,” kinuna ni Bartolome. “Kayatmi a mailinteg daytoy. Kayatmi nga ipaganetget a mannakigayyem dagiti polis ken nakasagana a mangtulong kada...
“Makadangran ti pestisidio iti tao, aglawlaw”
Maysa a sientista manipud iti Unibersidad ti Filipinas ti nangpatalged iti nabayagen a pattapatta a nupay mabalin a makapatay kadagiti peste ti pestisidio, mabalinna met a rugitan ti danum, pagsakiten dagiti dingo ken dagiti tattao. Kinuna ni Dr. Leonila Varca ti UP-Los Baños bayat ti 10th Science Council of Asia Conference nga inangay itay nabiit ti Dept. of Science and Technology-National Research Council of the Philippines (DoST-NRCP) a kadagiti napalpalabas a panagusar iti pestisidio, natakuatan ti pannakadadael ti nakaparsuaan, pannakakontaminar ti aglawlaw, ken pannakadangran dagiti organismo a saan met nga isu ti target ti pestisidio. Intedna a pagarigan ti natakuatan a pannakakontaminar idi 2008 iti malathion ti danum iti Lucban, Quezon ken ti kaadda ti profenofos iti maysa a waig, ti Saladsad Creek, iti Pagsanjan, Laguna. Gagangay a maus-usar ti malathion ken profenofos iti agrikultura ken iti panagpaksiat iti lamok. Innayon ni Dr. Varca a natakuatan pay nga adu a mannalon iti...