Ti Bituen a Managan Reynaldo A. Duque
Immuna a nayasidegak ken ni Manong Rey, kas awag dagiti pada a mannurat nga Ilokano kenkuana, idi awarding ti Palanca idi 2003. Isuna ti nangyalat iti Umuna a Gunggona iti piksion iti Ilokano ken Tagalog/Filipino a nangitampok met kenkuana iti Hall of Fame iti Palanca.
Iti daydi a gundaway, ad-adda a nariknak ti kinarimatna. Ta nairanrana met, piman, a natsambaak ti maikadua a gunggona.
Ket gagangay no mayasidegka iti bituen a narimat, uray kaskasano, maparaisanka met iti rimat ken mairamramanka met nga agrimat. Iti ababao a pannao, doble ti ragsakko gapu ta nairamramanak iti daydi nga ispesial a pasken iti biag ni Manong Rey.
Ad-adda a nayasidegak kenkuana idi innalanak a Secretariat ti Premio Duque. Daytoy ti pasalipna a nayalnag idi 2008. Nagbalinen a personal ti pannakainaigko ken ni Manong Rey. Iti ababa a pannao, saan laengen a kasla layap ti pannakayasidegko iti daytoy a Bituen. Addaakon iti situasion a maimatangakon amin a rimatna.
Ket naduktalak a bimmullalayaw ti rimat ti bituen ni Manong Rey. Kayatko a sawen, saan laeng a maymaysa a maris. Awanan pangngarig, saan laeng a maymaysa a tay-ak ti panglugayam ken ni Manong Rey.
Adda dita ti naidumduma a kabaelanna nga agsurat iti daniw, nobela, sarita, salaysay— pammaneknek dagiti nasurok a sangagasut a pammadayaw a nayalatna.
Kas kritiko, isu met ti maysa kadagiti mabilbilang a kritiko nga Ilokano a mangdildillaw kadagiti sinurat dagiti Ilokano nangruna no kasta a mapusgan a hurado kadagiti pasalip.
Kas agsuksukisok, napabiag manen dagiti nadumaduma a bannuar nga Ilokano babaen ti panangilagana iti biagda kadagiti piksionna.
Kas lider, inurnosna dagiti papeles ti GUMIL Filipinas, nangiruar iti direktorio dagiti mannurat nga Ilokano ken kangrunaan ti amin, impaayanna iti pammadayaw dagiti nasken a mapadayawan a mannurat nga Ilokano.
Kas manong dagiti mannurat, adda dita a kanayon a nawaya no kasta a mapagumbian nga agpaay a lektiurer, naragsak a kasarsarita.
Wadan isuna ti no ania ti rebbengna nga aramiden ti maysa a rehional a mannurat-- nga agsurat iti nakayanakanna a pagsasao ket gapu ta maysa isuna a Filipino, impatarusna dagiti sinuratna tapno iti kasta, agbalinda met a paset ti Nailian a Literatura. (Wen, kas kunana met laeng, amin a sinuratna, immuna a nasurat dagitoy iti Ilokano sa impatarusna iti Filipino ken/wenno Ingles, tapno pasetda latta ti Literatura Ilokana.) Ta ngamin, kangrunaan ti amin, agsurat ti maysa a mannurat para kadagiti kakailianna saan ket a tapno agbalin a paset ti maysa a Literatura wenno tapno itandudo ti Lubong.
Kas nasayaat a tao, naparabur, nalaka a kasarsarita, awanan ti makitam nga ere wenno kinapangas iti laksid ti kasasaadna kas maysa kadagiti naisangsayangan a mannurat nga Ilokano a timmaud.
Iti personal a lebel, maysa ni Manong Rey kadagiti tallo nga Ilokano a mannurat nga adda kadagiti daydayawek a galadda a kayatko koma a maala met. (Nupay agarup isuda met ketdi amin, uray pay dagiti medio nakainnala iti sao ta amin met a tao, adda pagsayaatanda, ngem dagitoy pay laeng tallo ti dakamatek ti kababalinda.)
Siempre, saan a ti kinalaingda ta pagaammotaoy met nga amin a mannurat ket nalalaing, di kadi?
Daytoy maysa, pagrukbabak la unay ti kinasingpetna. Wenno kinatanangna nga agsao. Kayatko koma a maala daytoy ta no dadduma, diak makontrol ti pungtotko.
Daytoy maikadua, napartak ken nadalus nga agtrabaho, siempre, kadagiti mainaig iti Literatura. Kayatko koma met a maala dayta tapno iti kasta, ad-adu met laeng ti maiwakas nangruna ket nabiit la ti biag.
Daytoy ken ni Manong Rey, isu ti kinagagetna nga agsurat. Sarita, nobela, daniw, salaysay, epiko, drama, script a para pelikula mangibagaka, nasurat ni Manong Rey.
Kanayon a mangngegko ti istoria, kenkuana ken manipud kadagiti pada a mannurat a tunggal alas kuatro iti parbangon, nakariingen ni Manong Rey a no saan nga agsursurat, agbasbasa.
Kayatko a maala koma met dayta a disiplina. No saan man a kabaelan, uray ti mismon a panangipaay iti disiplina iti bukod a bagi. Wenno panagbalin nga estrikto iti bukod. Ti agbalin a serioso iti daytoy a bokasion.
Para kadagiti ub-ubbing a mannurat nga Ilokano, ammotayo met no ania ti naaramidan ni Manong Rey iti Literatura Ilokana a nangibilangak kenkuana kas bituen. Narigat siempre a mapataran. Ngem karit kadatayo a nupay mangmatimati laeng ti lawagtayo, no mapagtitipon, masupusopan ti napukaw a lawag ket saan nga aglidem ti Literatura Ilokana ketdi, agtultuloy ti panagrimatna.
Ken ni Manong Rey, kastan, manongmi a Bituen. Addakan iti nakaikariam a law-ang a pagrimatam nga agnanayon.
--ARIEL S. TABAG
Abril 13, 2013
umuna a draft
Comments
Post a Comment