Posts

Showing posts from 2008

Ti Nagbaetan ti Baybay ken Bullalayaw

Image
(Wenno ti Kalsada a Nangusat iti Awaymi) Nupay adayo nga at-atiddog Ngem iti agsisipol a bitukami, Kas iti lapis iti papel Ti tammudo iti awaymi. Kaykayat dagiti agtutubo Ti agurnos iti bato, graba ken semento Ngem ti agmula iti kapitakan— Kunada a kongkreto ti panagdur-as Ket agat-daga ti kinakurapay; Uray bingkol no tumangken, Tapok met laeng a masayyasayya. Karemkemenda dagiti sensilio— Mabsogda, ket ti panagtig-abda iti pirak Pammati a naparpartak a rumtab Dagiti angalo a pasdek Ngem dagiti uong nga agbaribari pay Kadagiti ansisit. Dangdanganen laengen ti lugan Ti nagbaetan ti agtutubo ken nagannak Kas iti panangkawikawna iti minilmilia A talon, turod, karayan, bakir ken tangatang Iti nagbaetan ti bullalayaw iti laud Ken ti taaw iti daya— iti daya a lumung-aw dagiti siokoy a nagbaklay iti motorsiklo, telebision, kotse, casino, beach resort, ket iti apagkirem agbalinda a balitok iti sakaanan ti bullalayaw; Nakaparpartak ti trak Ngem ikagumaan ti agtutubo ti kumamat Ket m...

Panangarakup iti Ipus ti Layap

i. Maimatangak ti pannakaipasngay ti baggak iti daya A mangibagnos iti utekko nupay agpatingga laeng Iti kasipngetan— ketdi, addaan ti puso iti dakulap Tapno maaprosanna dagiti di matukod ti matak… ii. Nawatiwat dagiti aldawyo— di rumbeng nga ungpoten Ta adda ti kaimudingan iti tunggal nakaat-atiddog a kanito, Umanay iti nakaan-annad a panangaramid ti billit iti umokna Wenno iti panangabel ti lawwalawwa iti pagtaenganna. Nagpinnerreng ti balbag a law-ang ken ti nadarisay a dan-aw Ta matinongyo ti panagtutumpong dagiti ulep; mauray Ti uong ti dungngo ti gurruod, ket sarunuen ti rettab Ti umuna a bayakabak ti Mayo a mangsukon iti arado. Dakayo kadi ti naparaburan wenno ti petalo a nangtapaya Kadakayo iti pannaturogyo? Kaatagyo ti linnaaw a kas man Ti tunggal bitek ti barukong dagiti tinukelna. Ti kannag Ti nangsaksi iti panangitalekyo iti tagainepyo iti daga. Kas iti lupot ti didigra a di inaruat dagiti bagyo ken ginggined— Lamolamoda a nagtaray iti sanguananyo, ngem apagbiit— Palagip la...

"Tom & Jerry"

Image
Inladawan ni Rico Rival. Siak ti modelona, ngem nakapkapuy ti pannakaalana. “AGLUTOKA man ’ti adda ramanna,” kinuna ni Hani. Nagtugaw iti maikadua a pangal ti landok nga agdan a mapan iti mezzanine sa nagduaanna ti nagtapaya. Makais-isem a nangbuya kaniak a nakamasngaad a mamagdadasig iti sangagabsuon a murengmi. Mayat ta kuna ti OB-Gyne daytoy itay napan a lawas nga ita ta piton a bulan ti sikogna, yad-addana koma ti mangan kadagiti nasustansia a taraon. Ti imasna ita, inuksotko ti saksak ti ref idi rabii. Tallo nga aldawen nga awan nagyanna. Sayang laeng ti koriente. Insardengko met ngaruden ti panagaramidko iti yelo ta iti laengen ’yanmi nga apartment a lima ti ridawna, ti laeng kaaripingmi a ridaw ti awanan iti karatula nga “Ice 4 Sale.” Sa maysa pay, dandanin Disiembre. “Ala, agtugawka dita ta kitaem no dika mabutiakan,” kinunak ketdi. Sangkabaga ngamin dagiti babbaket idiay Cagayan a probinsiami a no agtugaw iti agdan ti masikog, marigatanto nga aganak. No bilang ma-caesarian, pa...

Adios

Kailan ko ba didilaan ang aking mga paa? Nakababagot ang laging nagmumukmok Sa mga magiginaw na kawali at palayok. Kung may darating, iaalok mo ba ang pilay Na monoblock? O ang lumalagitlit na katre? Pupunasan mo pa ba ang sahig na sinalaula Ng dugong naglambitin sa panti’t palda At putik ng madaling-araw na basang-basa ka, Humahangos, umiiyak? Binabalaan kita: Ang ipapansaping dyaryo ay inaagnas Ng amag at alikabok. Wawalisin mo ba Ang mga pira-piraso ng salaming parihaba At mga abo ng sinunog mong larawan? Narinig mo ba ang babala ng sirena O wala kang pakialam sa ambulansiya At sasakyang nambobomba sa apoy Ng eskuwater, at dibdib ng mga aktibista? Nasaksihan mo ba nang lamunin ng amain Sa kapit-kuwarto ang baong dinuguan at puto Ng dalagitang tinuruan mong magbilang ng bituin At kislap ng silangan sa bawat eskinita patungo Sa kalsadang binabagtas ng mga bayani at dakila? Nais mo ba ang pagbalot sa iyo ng kadiliman— Di mawari na sa pakiwari ko ay parang sakit Na sasaliksikin pa laman...

Littugaw

SIMPOK ti Isuzu Adventure a naglugananda iti kalsada a rugrugmaan dagiti higante nga algarrubo a nangpasipnget iti aglawlaw. Rimmuarda iti disso a ‘yan dagiti higante a balbalay. Nagsikkoda iti kanigid, sa iti kanigid, sa kanigid manen. Iti likudan dagiti kabalbalayan iti kanigid ti kalsada, kunam no naglulumba dagiti didiosen ti lawag a nangibiat iti pana ti sinamar iti law-ang ket kasla kigaw a nabugtak ti sipnget iti langit. Nagminar dagiti naipattopattok nga angep. Iti kanawan, kabakiran. Nataratar dagiti nagbibinnaet a mahogany, gmelina, kaimito, mangga. Simmaruno ti intar dagiti rurog pay laeng a narra ket naipasirna dagiti kakaw, ken dagiti bayog a mabalin a pagbedngan ti agtallo ektaria a solar. No koman nagtagibulong amin dagiti kayo, kasla paraiso. Paset ti Fairview, lugar iti Quezon City, ngem kasla adayo iti sibilisasion. Kasla adayo iti basol. Indeppelna ti rupana iti sarming ti van ket tinangadna ti higante nga algarrubo iti igid ti kalsada. Nagsikko ti lugan idi makalabe...

Timek Dagiti Rehion

Voices of the regions Two recent Palanca awardees hope to encourage young Filipinos to write in their native tongue For Edgar Godin and Ariel Tabag, winning the Palanca Award for their short stories mean more than just recognition of their literary skill. It is an opportunity for them to show the nation that literature in the regions continues to thrive, despite the challenges that our regional languages face in this increasingly globalized world. Thirty-six-year-old Godin won second prize in the Maikling Kuwento-Cebuano category for his story "Bingo", while 30-year-old Ariel Tabag won second prize in the Maikling Kuwento-Iluko category for his story "Littugaw". Both of them work for the Manila Bulletin Publishing Corporation: Godin is the associate editor of Bisaya Magazine, while Tabag is the entertainment editor of Bannawag Magazine. The two credit their passion for writing to the simple act of reading magazines. "Para akong wild orchid na sumulpot," s...

Pimmalanca ti "Littugaw"

Image
PARIKUTKO iti editorial ti mangisiki iti oras tapno regular a makasuratak iti sarita ken daniw, kas iti ar-aramidekon manipud idi inkeddengko ti agsurat iti Iluko. Taltallokam laeng ngamin iti Editorial ti Bannawag, basbassit nga adayo iti lima a sigud a bilang ti staffna idi adda pay ti opisinana iti Makati ken kukua pay laeng ti Liwayway. Saan a gapu ta makapagsuratak koma iti opisina. Iti kaadu ngamin ti obra, awanton ti mabati pay a panunot ken pigsa inton makasangpetak idiay balay ket amang a nasaysayaat a kaatag dagiti matmaturogen a putot ken kasimpungalan ngem iti mangikur-it iti nabambannog a balikas wenno linia, tapno laeng matungpal ti ragut wenno raas a makasurat. Agyamanak ken ni Apo Literary Editor Juan Al. Asuncion ta nangisagana iti maysa a bilang ti Bannawag para iti maysa a saritak. Rinugiak ti nagsurat iti sarita a para pablaak. Daytay sarita nga awan ti pampanunotek-- panangabakna, no magustuan dagiti hurado-- no di ti pannakasangal ti maysa a sarita a mabalin nga...

Maikadua a Maikadua

Napia man a pangkudkod iti bukot: Manila Bulletin writers win honors in Palanca Awards Two journalists from the Manila Bulletin Publishing Corporation bagged top prizes in the 2008 Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature, which held its awarding ceremonies at the Peninsula Manila Hotel yesterday. Edgar S. Godin, associate editor of Bisaya Magazine, won 2nd prize in the Maikling Kuwento-Cebuano category while Ariel Tabag, entertainment editor of Bannawag Magazine, bagged 2nd prize in the Maikling Kuwento-Iluko. Bisaya and Bannawag are among the Bulletin’s leading regional language publications. Godin, a first-time Palanca winner, submitted his winning piece titled "Bingo", a discussion of society by different characters with various concerns while playing the popular bingo game. Other winners in the Maikling Kuwento-Cebuano category include Macario Tiu, who took the 1st place award, and Lilia Tio who bagged third prize honors. "I really didn’t expect to win. It...

Santelmo

Image
Sinusundan ng mga alitaptap ang bakas ng mga tala at buwan Di batid na umiikot na lamang sa paanan at sanga ng masukal Na talisay at balite. Sa malayo, napakarilag na tanawin sa dayuhan, Kislap na maggagabay sa isang manlalakbay. Ngunit anong Kabuluhan ang walang humpay at paulit-ulit na pag-ikot? Malayo na ang narating ng kadiliman mula nang burahin Ng santelmo ang babala ng pulang bakas ng tala. Kukurap-kurap Na lamang ang lupon ng mga bituin— walang nakababatid Sa senyal ng krus, sa bilog, sa tuwid na pagniningning. Kung bakit kasi sa marangyang kislap nahahalina ang mata. At ang kanilang ilaw ay parang munting tinig sa rumaragasang Baha, sa dumadagundong na kulog at nilalamon ng dambuhalang Lintik. Parang aureolang sinusuwag, tinatapakan ng mga bathalang Nag-uunahang maangkin ang korona ng araw at ipuputong Sa kalaliman ng gabi. Ay, hinahapo sila— nagdidilim, nalulusaw. Kailan nga ba may puwang ang maliliit na kagaya nila sa mundo Ng mga dambuhalang utak at imbensyong may mga ...

Adda Kadagiti Matak Dagiti Bituenmo

Image
Saniata Noriel ken Anib Miguel. (Rinetrato ni Mg Ed, ofm) “Tatay, Nanay, opis na/ Anib, Ania, tulog pa.” —Anib Miguel, 3, iti ayug ti “Twinkle, Twinkle, Little Star” Inaldaw a maklaatak iti napartak a pannakasursurom Iti galad ti lubong: ammomon ti maysa agingga iti kuarenta Iti pagsasao a ganggannaet idinto a pitok idi mabalikasko Ti sangapulo. Bayat ti panangmatmatmatko iti nawalat A bagim, am-amadek iti bagik no kamatenkanto Wenno guyodenka tapno makapaggiddanta, Wenno baklayen, sakruyennak met inton ul-ulodekon Dagitoy saka iti panangbirokko iti ulo ken barukong. Pagrukodan met ti kinakapuyko nga amam ta intulokko A naam-ammom da Spongebob, Dora, Blue nga aso, Idinto a kabutengmo ti taraok ti kawitan, emmak Ti kalding ken nuang ni lilongmo. Pakawanennak Ta timmaoka nga addaak iti nagsapalan nga awan sabali A pagpilian no di panawanka a nargaan, sangpetanka A mangtagtagainep iti panagsakaymo iti bukotko— Maipalamiis ti pizza a sukat ti panaginnadayota. Ammom kadi no ania a langit ti...

Nasarakanka iti Lugan

Inunaak ti oras ken dagiti padak A makilumlumba tapno natalged, Nanam-ay ti bagi. Ket nagabayta. Nakakayang latta— inawidnaka Ket nagdippit dagiti luppom. Sangadangan ti baetta, Ngem iti apagdarikmat a perreng, Addakan kadagiti naririmat a matak— Agkurkurnoak metten iti sumsumga Nga imatangmo. Ammok nga iti panagkidemmo, Liniklikam ti mangnamnama iti ayat Nga iti panagkunam, di maiparbeng, Wenno iti kappia nga agtalinaed laeng Nga ar-arapaapem. Binay-am Ti tunggal lag-oy ti lugan, binay-am Nga induronduronnaka ti napegges Nga angin. Sinuktanna ti simcard Ket inlimedna ti panagteksna. Pasingkedak nga umun-unaak koma A mangsippaw iti ulom, salaknibak Sakbay a maipalek iti landok a tugaw Iti sangom. Ngem bay-ak koma, Di gapu ta masimronak iti kinalupoymo, No bilang nagtinnim-ogkayo: Duakayo a masaktan ngem panagkunak Dimon iginggina ti sangkabassit a saniit Ti bassit a dugol. Nagkidkidemka ngem agsasallupang Ti nagdaldaliasat iti panunotmo. Ammok Ta dika man la nagkir-in no nangsalig Wenn...

Littugaw

Image
i. Hinalikan ang lupa, hiniling ang pagbabasbas ng hamog Bago namin binilang sa aming mga palad ang mga darating Na bukas. Nangako ang punla ng kapistahan sa dulang, Ng nag-uumapaw na tapayan, ng humahalakhak na kalan Sa mabuting balita ng kaldero. Kaya’t mananatiling lihim Sa dibdib ang agam-agam na magigising ang mga ulap Sa kanilang pagkakahimbing; matatangay ng baha ang pabrika Sa sikmura ng lupa; mahahalina ng amihan ang mga peste Na suwagin ang laboratoryong nakatanim sa bumbunan Ng mga kapitalista. Ibubulong ko: sumibol ka sa aking noo, Umusbong ka sa aking puson— makapagluwal lang ng talinghaga. Sinuyo ang kamangeg na magbalik sa palad ng mga batang Nagbabahagi ng kamusmusan sa pagsasapalay ng pawis at ngiti. Pinukaw namin ang dugo ng alak ng basi at apdo ng sawa; Nag-alay sa amin ang langgam, susuhong, bayawak, ibon At mga maiilap na hayup, silang tumatanaw sa aming pagsamba. Pinabaunan ng bigas ang ugaw na nangakong tatahan Sa mga bahaghari; ikinaway ang sandok sa buwan O k...