Naidumduma a Pammigat

NAIDUMDUMA A PAMMIGAT

Riniingnak ti bugguong ket nalipatak nga addaak gayam iti sopa
Imbes nga iti bassit a kalapaw iti probinsia ket ni nanang ti aglutluto.
Nalagipko nga imbalatnak gayam ti maysa a long neck a basi
A nabayagen a nakaistambay iti ref— ‘imbag laeng ta di nagsuka.

Panipngeten pay laeng ken narnekan dagiti dua a putot. Naisangsangayan
A ti kasimpungalan ti aglutlto ken mabalin a nangidalimanek kadagiti baso,
Botelia, ken pinggan iti lamesita; nangpunas kadagiti nagaruyot nga arak,
Katay, ken lua. Diak kayat a panunoten ngem di maiwagsak ti umuna a riri
Idi rabii, a mabalin a saan laeng a ti naksetan nga insaang nga innapuy
Ti makagapu no di pay ket amin-amin a babassit a di panagkinnaawatan
Iti napalabas a dua a tawen, dua a bulan ken dua nga aldaw.

Pinilitnak a nagsao, siak nga Ilokano a matiritir ti dilana
No baliksek ti marikiknak nangruna la ngarud no iti Tagalog
Isu nga ingkasirko ti nabayagen nga an-anusak a pakbet
A naigisar iti aramang nga adda karabasana; ti panagsagadna
Iti rabii; ti panangsukitna iti alutiit tunggal agsanaltek iti nasarangsang;
Ti panangbugiawna kadagiti nangisit a kuton. Ti dina panangangot
Iti nasikkil a papel-de-banko sakbay a magastos, ti panamagbalinna a nisnis
Kadagiti daan a badbado; ti di panagnaed iti balay tunggal Baro a Tawen.

Ket nagulimek— isuna a nalaing nga agibalikas kadagiti dina kayat kaniak.

Idi sinaludsodna no ania dagiti kayatko a mapasamak, kinunak
A ti panagluto ti pinakbet, umuna dagiti adu a kamatis
A pinettak ti ima ken nataltal a naganus a laya, masuyatan
Iti bugguong a munamon, maparabawan iti babassit a nagtitimbukel
A tarong ken parya a naiwa laeng iti tengnga ken nalaokan
Iti uray ania iti patani, utong, pallang, sabong ti marunggi
Ken sangkabassit a nakirog a karne ti baboy a naiwa iti babassit.

Sakbay a timmallikud ken simrek iti nakarikep a siled
Dagiti narnekan nga ubbing, kunana nga agbirokak iti trabaho.

Sakbay pay a makabangonak, indiayana a ramanak
Ti linutona. Ti naalsem, naadat, napait, nasugpet a natnateng,
Nakamanmantika a karne ken ingget apgadna a bugguong
Naaramidna a naimas— maysa a naimas a pinakbet Ilokano.

Ita a Sabado a nakabakasion iti Departamento ti Panangpaimbag
Ken Panangpadur-as iti Gimong, naglanglangkami iti naidumduma a pammigat.
.

KAKAIBANG ALMUSAL

Ginising ako ng bagoong kaya’t nakalimutan kong nasa sopa pala
Sa halip na sa munting kubo sa probinsiya at ang nanay ang nagsasangag.
Naalala ko tuloy na itinumba pala ako ng isang long neck na basi
Na matagal nang naka-estambay sa ref— mabuti’t di naging sukang Iloko.

Madilim-dilim pa’t mahimbing pa ang dalawang supling. Kakatwa
Na ang kabiyak ang nagluluto at malamang nagligpit sa mga baso,
Botelya, at pinggan sa lamesita; nagpunas sa mga tumulong alak,
Laway at luha. Ayokong isipin subalit di nawawaglit ang unang away
Kagabi, na marahil hindi na lamang ang nasunog kong kanin
Ang dahilan kundi lahat-lahat ng mga maliliit na di pagkakaunawaan
Sa nakaraang dalawang taon, dalawang buwan at dalawang araw.

Pinilit akong magsalita, ako na Ilokanong pilipit ang dila
Kung bigkasin ang aking saloobin lalo na’t sa wikang Tagalog.
Kaya’t isinumbat ko ang matagal ko nang pinagtitiisang pakbet
Na iginisa sa alamang na may kalabasa; ang pagwawalis niya
Sa gabi; ang pagdutdot sa butiki tuwing tumutunog ng malutong;
Ang pagtaboy sa mga itim na langgam. Ang di pag-amoy
Sa malutong na pera bago gastusin; ang pagsasabasahan
Sa mga lumang damit; ang di paglagi sa bahay tuwing Bagong Taon.

At nanahimik siya— siyang matatas magbigkas ng mga ayaw sa akin.

Nang tanungin kung ano ang gusto kong mangyari, sinabi kong
Ang pagluluto ng pinakbet ay nauuna ang maraming kamatis
Na pinisa ng kamay at pinitpit na murang luya, binubuhusan
Ng bagoong-isda, pinapatungan ng maliliit na bilugang talong
At alampaya na ginayat lamang sa gitna at sinasahogan
Ng alin man sa butil ng patani, bataw, sigarilyas, bulaklak
Ng malunggay at kaunting sinangag na karne ng baboy.

Bago siya tumalikod at pumasok sa saradong kuwarto
Ng mga natutulog na bata, sinabing maghanap ako ng trabaho.

Bago pa man ako bumangon, nag-alok siyang tikman ko
Ang niluto niya. Ang maasim, maanghang, mapait, mapakla
Na mga gulay, mamantikang karne at ang ubod ng alat na bagoong,
Nagawa niyang masarap— isang masarap na pinakbet Ilokano.

Ngayong Sabado na nakabakasyon siya sa Kagawaran ng Kagalingang
Panlipunan at Pagpapaunlad, nagsalo kami sa kakaibang almusal.


AST
(hiniram sa flickr.com, kay tglow, ang larawan)