Ammuem ti Naun-uneg a Kaipapanan ti Kinataom
Da MANCIELITO S. TACADENA ken BENJAMIN P. PACRIS
Napintas a pagtuladan dagiti dadduma a probinsia ti pannakairuar ti libro nga Ilocos Sur: An Illustrated History…
NO adda man nasursurat maipanggep iti historia ti Ilocos Sur, bassit-usit ken di maik-ikkan iti pateg. Ala, wen, adu met dagiti agdadata nga impormasion mainaig iti probinsia ngem di met maipabpablaak dagitoy. Mapagam-amkan pay ketdi ti pannakaitanem dagitoy iti lipat gapu iti in-inut metten nga ipupusay dagiti nataengan a makaammo kadagitoy nga impormasion. No mapasamak ti kasta, dumtengto ti aldaw a pati dagiti umili, bassit-usitto metten ti ammoda maipanggep iti nagtaudanda.
Ita pay laeng, nakalaladingit a panunoten nga adu kadagiti agad-adal iti Ilocos Sur ti di makaammo no asino ti maibilang nga “Ama ti Literatura Ilokana”. Am-ammoda nga amang ni William Shakespeare, ti nalatak a mannurat a nangputar iti immortal a “Romeo and Juliet”. Kabesadoda unay ni Geoffrey Chaucer, ti “Ama ti English Literature”. Nagalistoda a mangsungbat no asino ni Francisco Balagtas, ti “Ama ti Literatura a Tagalog”. Ay-ay pay ni Pedro Bucaneg, ti bulsek a nangputar iti “Biag ni Lam-ang”.
Ken asino kadagitoy nga agad-adal ti makaammo iti kinaasino ni Leona Florentino a taga-Vigan? Amangan no dida ammo a dagiti daniwna iti Iluko ket nayeksibit iti Exposicion General de Filipinas idiay Madrid (1887) ken iti International Exposicion idiay Paris (1889) ken isu ti mabigbigbig nga “Umuna a Filipina a Mannaniw”.
Ti rigatna adu pay kadagiti mangisursuro ti di makaammo a ni Gabriela Silang ket naipasngay iti Santa, Ilocos Sur. Ken dida maisalaysay no apay a nagrebelde ti babai a heneral nga asawa ni Diego Silang.
Adu ti makaammo no asino ni Elpidio Quirino, ti Ilokano a nagpresidente iti Filipinas. Ngem mabalin a dida ammo ti trahedia a nagpasaran daytoy iti pannakapapatay ti asawana ken tallo nga annakna iti Manila idi dandanin aggibus ti Maikadua a Gubat iti Sangalubongan iti ima dagiti Hapones.
Sadino met ti pakasarakan iti immuna a “Malacañang of the North”? Asino ti makaammo no ania ti linaon ti “Last Will and Testament” ni Juan de Salcedo, ti Conquistador iti Bigan (am-ammo itan a kas Vigan)? A no matay, maited amin a kinabaknang wenno sanikuana kadagiti natibo iti Bigan?
Ammoda kadi ti pudno a napasamak iti daydi nakaro a rigat ti panagbiag iti Ilocos Sur idi 1903? Nagpeste dagiti mula ken dingo, nagserra dagiti tienda dagiti Insik ken lokal, timmaud ti nakaro a panagbisin ken sakit.
Itay napalabas a Mayo, naipasngay ti maysa a libro nga agpanggep a mangrangtay kadagiti giwang iti pakasaritaan ti lugar. Daytoy ti Ilocos Sur: An Illustrated History a sinurat ni Deogracias Victor “DV” Savellano, ti agdama a gobernador ti probinsia, babaen ti panagsukisok ni Dr. Maria Luisa Camagay, dati a mangidaulo iti University of the Philippines History Department. Timmulong met ditoy da Ester Dimasupil kas editor, da Benjo Laygo ken Nanie Gonzales kas designer, ken da Rene Aranda ken Arman Bacaltos kas illustrators.
Umuna a madlaw iti agpuskol iti 230 a panid a libro dagiti dadakkel ken namaris a ladawan iti tunggal panid a mangguyugoy kadagiti agbasa nangruna kadagiti agtutubo. Kinapudnona, nairanta ti nasao a libro kadagiti agtutubo a tubo iti probinsia.
Mainaig itoy, palubosandakami man a mangadaw iti mensahe ti autor, kas nailanad iti libro: “Daytoy ti kaunaan a naidokumento a naratibo maipanggep iti Ilocos Sur. Adun dagiti banag mainaig iti Siudad ti Vigan wenno kadagiti sabali nga aspeto ti Ilocos Sur ngem saan a ti pakasaritaan ti sibubukel a probinsia.
“Punnuan ti Ilocos Sur: An Illustrated History daytoy a pagkurangan. Dina man maisalaysay ti sibubukel a pakasaritaan ti Ilocos Sur, mangted ketdi daytoy iti inspirasion kadagiti agtutubo iti probinsia tapno takuatenda ti napalabas.
“Awan ngarud ti nasaysayaat pay a wagas a pangsegged iti imahinasion ni agbasa nga agtutubo no di ti babaen ti makaguyugoy nga interpretasion a kas iti namaris a pakasaritaan ti lugar.
“Daytoy a pakasaritaan ket nagbalin nga artistiko babaen kadagiti napipintas a graphic illustrations iti amin a paset ti libro a mamagbalin iti daytoy a kaunaan (a pasamak iti ania man a libro maipanggep iti probinsia).
“Iti naminsan, kinuna ti Nailian a Bannuartayo a ni Dr. Jose Rizal a dagiti agtutubo ti namnama ti Inatayo a Daga.
“Umanamongak iti dayta. Ngem kasano ngarud a dagiti agtutubo ti namnama ti Inatayo a Daga no awan met ti ammoda mainaig iti napalabas a mangipalgak iti kinaasinoda?
“Para ken ni agtutubo, ti kinapateg ti napalabas ket kas iti agdama no imalditda ti masakbayan…”
Dadduma Pay a Maammuan iti Libro
Nailawlawag pay iti Ilocos Sur: An Illustrated History no kasano a napanaganan iti Ilocos ti probinsia. Segun iti libro, naggapu daytoy iti balikas a “lucong” wenno “lusong” a patad ti kayatna a sawen. Iti sabali a pannao, taga-patad ti kayat a sawen ti Ilocos.
Ti Probinsia de Ilocos a kas awag dagiti simmakup a Kastila ket nailadawan a kas maysa a probinsia a mangrugi iti Bantay Caraballo nga umabay iti probinsia ti Cagayan iti daya idinto nga agpatingga met daytoy iti Baybay Tsina iti laud. Dumanon met daytoy iti ili ti Namacpacan a dumna iti probinsia ti Pangasinan iti abagatan. Iti ababa a pannao, ti Probinsia de Ilocos kadagidi a panawen ket sakupenna dagiti probinsia ti Abra, Ilocos Norte, Ilocos Sur ken La Union iti agdama.
Idi rugi ti maika-19 a siglo, kimmaro ti riribuk iti nagbabaetan dagiti umili gapu iti yaadu dagiti agindeg kasta metten ti panagparang dagiti armado a grupo ken mannanakaw. Indanon daytoy ti gobernador ti probinsia iti gobernador heneral (presidente itan).
Naisingasing ngarud iti Real Audiencia ti pannakagudua ti probinsia iti dua— Amianan ken Abagatan. Impadamag ti piskal ti Real Audiencia a ni Manuel Bernaldez Pizarro nga addan dagiti nagsasaruno a panagalsa iti probinsia kadagiti tawen 1810, 1812 ken 1816 isu a kasapulan a magudua daytoy. Inrason in Pizarro, a no magudua ti Ilocos tapno agbalin nga Ilocos Norte ken Ilocos Sur, nalaklaka nga iturong dagiti autoridad dagiti agindeg kadagitoy a lugar nga immadun ti bilangda ken nalaklaka payen a matiktikan dagiti agpanggep a mangidaulo iti ania man a panagalsa. Iti maysa a Real Cedula nga addaan iti petsa a Pebrero 1818, napasingkedan ti pannakagudua daytoy ken naaddaan iti dua nga alcalde— maysa para iti Ilocos Norte ken maysa para iti Ilocos Sur.
Manmano met siguro ti makaammo uray pay dagiti taga-Sinait (Sinay idi) nga idi Nobiembre 24, 1574, simmanglad itoy nga ili ti pirata nga Insik a ni Limahong kaduana ti 3,000 a lallaki, babbai ken ubbing a kinarga ti 62 a bangka. Nangabak idi ni Limahong iti maysa a bassit a gerra iti baybay kontra iti maysa a basit a bapor dagiti Espaniol.
Nairaman pay ditoy ti rebolusion nga indauluan ni Diego Silang manipud iti panangabakna iti umuna a laban ti grupona kontra kadagiti Kastila idi bisperas ti Paskua idi 1762 iti Balaywak, Cabugao; ti linaon ti surat dagiti Briton kenkuana idi Mayo 6, 1763; ti pannakaideklarana a kas Gobernador ti Ilokos babaen dagiti pasurotna agingga iti panangliput kenkuana ti nasinged a gayyemna a ni Miguel Vicos a nangpatay kenkuana.
Adda met ditoy ti ababa a pakasaritaan ti biag ni Maria Josefa Gabriela Cariño Silang, ti Ilokana a Joan of Arc ken asawa ni Diego Silang. Nailanad ditoy ti panangituloyna iti panagalsa ti asawana agingga iti pannakabitayna iti maysa a plasa iti Vigan.
Nairaman pay iti libro ti panagalsa dagiti Ilokano kontra kadagiti Amerikano. Umuna ditoy ti nadara a ranget iti Tirad Pass a nakatayan ti ubing a heneral a ni Gregorio del Pilar. Ti panangtambang dagiti Filipino iti 100 a soldado nga Amerikano idi Oktubre 24, 1900 iti Cosocos Pass iti ili a Nagbukel a nakatayan ti lima kadagitoy ken nakasugatan ti sumagmamano. Mabasa pay ditoy ti ababa a pakasaritaan ni Eleuteria Reyes nga aw-awaganda iti “Ilokano a Tandang Sora”. Dakkel ti naitulong ni Capitana Teriang iti rebolusion ta isu ti nagited iti makan, agas, uniporme ken ules kadagiti gerilia.
Naimaldit pay ditoy ti panagrigat ti kasasaad ti biag iti Ilocos Sur iti umuna a paset ti panagturay dagiti Amerikano a nakapanunotan dagiti Ilokano a makigasanggasat iti Isla ti Hawaii. Isuda dagiti kunkunatayo ita a Sakada.
Sabali pay a paset ti libro ti nakailanadan ti kasasaad ti probinsia idi panawen ti Maikadua a Gubat a nangrugi iti isasanglad dagiti Hapones iti baybay ti Mindoro, Vigan idi 1941. Naisalaysay ditoy ti romansa dagiti dua a Hapones a nagayat iti dua a babbalasang nga Ilokana. Ni Col. Fugiro Takahashi a naaddaan iti dua nga annak ken ni Adela Tolentino ken ni Sakae Norioka a naaddaan iti relasion ken ni Belen Castillo. Maysa pay a napateg a pagteng ti panangabak ti nagtipon a puersa dagiti soldado nga Amerikano ken Filipino iti ranget iti Bessang Pass iti ili a Cervantes idi Hunio 14, 1945 kontra kadagiti soldado ni Hen. Tomoyuki Yamashita.
Adda met paset ti libro a nakaipakitaan dagiti lokal nga industria iti probinsia manipud pay idi un-unana agingga ita kas iti panagaramid iti pagtina manipud iti tayum (indigo plant), panagaramid iti alahas a tamburin, kulintipay a tawa, opia, asin, almires, burnay, getteng, buneng ken ti industria ti tabako.
Nailadawan met ditoy dagiti produkto kas iti basi, bagnet, kornik, empanada, suka, longganisa, kalamay, miki, ipon, tinubong, ken dadduma pay.
Adda pay ditoy ti pakasaritaan ken ladawan dagiti batonlagip ken agkakapintas a lugar iti Ilocos Sur kas iti Vigan Cathedral ken Sta. Maria Church, ti Vigan Heritage Village, Narvacan ken San Esteban Watch Towers, ken adu pay a sabsabali.
Iti maudi a paset, adda met biograpia dagiti mabigbig nga Ilokano a kas kada Pedro Bucaneg, Jose Burgos, Leona Florentino, Isabelo de los Reyes, Federico Isabelo Abaya ken Elpidio Quirino.
Nainayon pay ti nagan dagiti naggobernador iti Ilocos Sur, dagiti nagkameng iti Kongreso ken dagiti adda ramutna iti probinsia a nagpaay a kameng ti Senado a mabalin a reperensia dagiti agad-adal.
Mabalin a kaaduan kadagiti tampok iti nadakamat a libro ket saan a pamiliar uray pay kadagiti mismo a taga-Ilocos Sur. Ngem dita ti ‘yan ti imasna, a kas itay kunadan. Ta babaen ti nasao a libro, maammuam ti naun-uneg pay a kaipapanan ti kinataom a kas tubo iti Ilocos Sur, nangruna ta paset daytoy ti Kailokuan a naggapuan ti puli a nagdappat iti Tanap ti Cagayan ken dadduma pay a paset ti pagilian a pakairamanan payen kadagiti ganggannaet a lugar a kas koma iti Isla ti Hawaii.—O
(Naipablaak iti Bannawag, Setiembre 7, 2009, panid 12-13. Nadawat ti pammalubos dagiti autor ken ti Bannawag.)
Napintas a pagtuladan dagiti dadduma a probinsia ti pannakairuar ti libro nga Ilocos Sur: An Illustrated History…
NO adda man nasursurat maipanggep iti historia ti Ilocos Sur, bassit-usit ken di maik-ikkan iti pateg. Ala, wen, adu met dagiti agdadata nga impormasion mainaig iti probinsia ngem di met maipabpablaak dagitoy. Mapagam-amkan pay ketdi ti pannakaitanem dagitoy iti lipat gapu iti in-inut metten nga ipupusay dagiti nataengan a makaammo kadagitoy nga impormasion. No mapasamak ti kasta, dumtengto ti aldaw a pati dagiti umili, bassit-usitto metten ti ammoda maipanggep iti nagtaudanda.
Ita pay laeng, nakalaladingit a panunoten nga adu kadagiti agad-adal iti Ilocos Sur ti di makaammo no asino ti maibilang nga “Ama ti Literatura Ilokana”. Am-ammoda nga amang ni William Shakespeare, ti nalatak a mannurat a nangputar iti immortal a “Romeo and Juliet”. Kabesadoda unay ni Geoffrey Chaucer, ti “Ama ti English Literature”. Nagalistoda a mangsungbat no asino ni Francisco Balagtas, ti “Ama ti Literatura a Tagalog”. Ay-ay pay ni Pedro Bucaneg, ti bulsek a nangputar iti “Biag ni Lam-ang”.
Ken asino kadagitoy nga agad-adal ti makaammo iti kinaasino ni Leona Florentino a taga-Vigan? Amangan no dida ammo a dagiti daniwna iti Iluko ket nayeksibit iti Exposicion General de Filipinas idiay Madrid (1887) ken iti International Exposicion idiay Paris (1889) ken isu ti mabigbigbig nga “Umuna a Filipina a Mannaniw”.
Ti rigatna adu pay kadagiti mangisursuro ti di makaammo a ni Gabriela Silang ket naipasngay iti Santa, Ilocos Sur. Ken dida maisalaysay no apay a nagrebelde ti babai a heneral nga asawa ni Diego Silang.
Adu ti makaammo no asino ni Elpidio Quirino, ti Ilokano a nagpresidente iti Filipinas. Ngem mabalin a dida ammo ti trahedia a nagpasaran daytoy iti pannakapapatay ti asawana ken tallo nga annakna iti Manila idi dandanin aggibus ti Maikadua a Gubat iti Sangalubongan iti ima dagiti Hapones.
Sadino met ti pakasarakan iti immuna a “Malacañang of the North”? Asino ti makaammo no ania ti linaon ti “Last Will and Testament” ni Juan de Salcedo, ti Conquistador iti Bigan (am-ammo itan a kas Vigan)? A no matay, maited amin a kinabaknang wenno sanikuana kadagiti natibo iti Bigan?
Ammoda kadi ti pudno a napasamak iti daydi nakaro a rigat ti panagbiag iti Ilocos Sur idi 1903? Nagpeste dagiti mula ken dingo, nagserra dagiti tienda dagiti Insik ken lokal, timmaud ti nakaro a panagbisin ken sakit.
Itay napalabas a Mayo, naipasngay ti maysa a libro nga agpanggep a mangrangtay kadagiti giwang iti pakasaritaan ti lugar. Daytoy ti Ilocos Sur: An Illustrated History a sinurat ni Deogracias Victor “DV” Savellano, ti agdama a gobernador ti probinsia, babaen ti panagsukisok ni Dr. Maria Luisa Camagay, dati a mangidaulo iti University of the Philippines History Department. Timmulong met ditoy da Ester Dimasupil kas editor, da Benjo Laygo ken Nanie Gonzales kas designer, ken da Rene Aranda ken Arman Bacaltos kas illustrators.
Umuna a madlaw iti agpuskol iti 230 a panid a libro dagiti dadakkel ken namaris a ladawan iti tunggal panid a mangguyugoy kadagiti agbasa nangruna kadagiti agtutubo. Kinapudnona, nairanta ti nasao a libro kadagiti agtutubo a tubo iti probinsia.
Mainaig itoy, palubosandakami man a mangadaw iti mensahe ti autor, kas nailanad iti libro: “Daytoy ti kaunaan a naidokumento a naratibo maipanggep iti Ilocos Sur. Adun dagiti banag mainaig iti Siudad ti Vigan wenno kadagiti sabali nga aspeto ti Ilocos Sur ngem saan a ti pakasaritaan ti sibubukel a probinsia.
“Punnuan ti Ilocos Sur: An Illustrated History daytoy a pagkurangan. Dina man maisalaysay ti sibubukel a pakasaritaan ti Ilocos Sur, mangted ketdi daytoy iti inspirasion kadagiti agtutubo iti probinsia tapno takuatenda ti napalabas.
“Awan ngarud ti nasaysayaat pay a wagas a pangsegged iti imahinasion ni agbasa nga agtutubo no di ti babaen ti makaguyugoy nga interpretasion a kas iti namaris a pakasaritaan ti lugar.
“Daytoy a pakasaritaan ket nagbalin nga artistiko babaen kadagiti napipintas a graphic illustrations iti amin a paset ti libro a mamagbalin iti daytoy a kaunaan (a pasamak iti ania man a libro maipanggep iti probinsia).
“Iti naminsan, kinuna ti Nailian a Bannuartayo a ni Dr. Jose Rizal a dagiti agtutubo ti namnama ti Inatayo a Daga.
“Umanamongak iti dayta. Ngem kasano ngarud a dagiti agtutubo ti namnama ti Inatayo a Daga no awan met ti ammoda mainaig iti napalabas a mangipalgak iti kinaasinoda?
“Para ken ni agtutubo, ti kinapateg ti napalabas ket kas iti agdama no imalditda ti masakbayan…”
Dadduma Pay a Maammuan iti Libro
Nailawlawag pay iti Ilocos Sur: An Illustrated History no kasano a napanaganan iti Ilocos ti probinsia. Segun iti libro, naggapu daytoy iti balikas a “lucong” wenno “lusong” a patad ti kayatna a sawen. Iti sabali a pannao, taga-patad ti kayat a sawen ti Ilocos.
Ti Probinsia de Ilocos a kas awag dagiti simmakup a Kastila ket nailadawan a kas maysa a probinsia a mangrugi iti Bantay Caraballo nga umabay iti probinsia ti Cagayan iti daya idinto nga agpatingga met daytoy iti Baybay Tsina iti laud. Dumanon met daytoy iti ili ti Namacpacan a dumna iti probinsia ti Pangasinan iti abagatan. Iti ababa a pannao, ti Probinsia de Ilocos kadagidi a panawen ket sakupenna dagiti probinsia ti Abra, Ilocos Norte, Ilocos Sur ken La Union iti agdama.
Idi rugi ti maika-19 a siglo, kimmaro ti riribuk iti nagbabaetan dagiti umili gapu iti yaadu dagiti agindeg kasta metten ti panagparang dagiti armado a grupo ken mannanakaw. Indanon daytoy ti gobernador ti probinsia iti gobernador heneral (presidente itan).
Naisingasing ngarud iti Real Audiencia ti pannakagudua ti probinsia iti dua— Amianan ken Abagatan. Impadamag ti piskal ti Real Audiencia a ni Manuel Bernaldez Pizarro nga addan dagiti nagsasaruno a panagalsa iti probinsia kadagiti tawen 1810, 1812 ken 1816 isu a kasapulan a magudua daytoy. Inrason in Pizarro, a no magudua ti Ilocos tapno agbalin nga Ilocos Norte ken Ilocos Sur, nalaklaka nga iturong dagiti autoridad dagiti agindeg kadagitoy a lugar nga immadun ti bilangda ken nalaklaka payen a matiktikan dagiti agpanggep a mangidaulo iti ania man a panagalsa. Iti maysa a Real Cedula nga addaan iti petsa a Pebrero 1818, napasingkedan ti pannakagudua daytoy ken naaddaan iti dua nga alcalde— maysa para iti Ilocos Norte ken maysa para iti Ilocos Sur.
Manmano met siguro ti makaammo uray pay dagiti taga-Sinait (Sinay idi) nga idi Nobiembre 24, 1574, simmanglad itoy nga ili ti pirata nga Insik a ni Limahong kaduana ti 3,000 a lallaki, babbai ken ubbing a kinarga ti 62 a bangka. Nangabak idi ni Limahong iti maysa a bassit a gerra iti baybay kontra iti maysa a basit a bapor dagiti Espaniol.
Nairaman pay ditoy ti rebolusion nga indauluan ni Diego Silang manipud iti panangabakna iti umuna a laban ti grupona kontra kadagiti Kastila idi bisperas ti Paskua idi 1762 iti Balaywak, Cabugao; ti linaon ti surat dagiti Briton kenkuana idi Mayo 6, 1763; ti pannakaideklarana a kas Gobernador ti Ilokos babaen dagiti pasurotna agingga iti panangliput kenkuana ti nasinged a gayyemna a ni Miguel Vicos a nangpatay kenkuana.
Adda met ditoy ti ababa a pakasaritaan ti biag ni Maria Josefa Gabriela Cariño Silang, ti Ilokana a Joan of Arc ken asawa ni Diego Silang. Nailanad ditoy ti panangituloyna iti panagalsa ti asawana agingga iti pannakabitayna iti maysa a plasa iti Vigan.
Nairaman pay iti libro ti panagalsa dagiti Ilokano kontra kadagiti Amerikano. Umuna ditoy ti nadara a ranget iti Tirad Pass a nakatayan ti ubing a heneral a ni Gregorio del Pilar. Ti panangtambang dagiti Filipino iti 100 a soldado nga Amerikano idi Oktubre 24, 1900 iti Cosocos Pass iti ili a Nagbukel a nakatayan ti lima kadagitoy ken nakasugatan ti sumagmamano. Mabasa pay ditoy ti ababa a pakasaritaan ni Eleuteria Reyes nga aw-awaganda iti “Ilokano a Tandang Sora”. Dakkel ti naitulong ni Capitana Teriang iti rebolusion ta isu ti nagited iti makan, agas, uniporme ken ules kadagiti gerilia.
Naimaldit pay ditoy ti panagrigat ti kasasaad ti biag iti Ilocos Sur iti umuna a paset ti panagturay dagiti Amerikano a nakapanunotan dagiti Ilokano a makigasanggasat iti Isla ti Hawaii. Isuda dagiti kunkunatayo ita a Sakada.
Sabali pay a paset ti libro ti nakailanadan ti kasasaad ti probinsia idi panawen ti Maikadua a Gubat a nangrugi iti isasanglad dagiti Hapones iti baybay ti Mindoro, Vigan idi 1941. Naisalaysay ditoy ti romansa dagiti dua a Hapones a nagayat iti dua a babbalasang nga Ilokana. Ni Col. Fugiro Takahashi a naaddaan iti dua nga annak ken ni Adela Tolentino ken ni Sakae Norioka a naaddaan iti relasion ken ni Belen Castillo. Maysa pay a napateg a pagteng ti panangabak ti nagtipon a puersa dagiti soldado nga Amerikano ken Filipino iti ranget iti Bessang Pass iti ili a Cervantes idi Hunio 14, 1945 kontra kadagiti soldado ni Hen. Tomoyuki Yamashita.
Adda met paset ti libro a nakaipakitaan dagiti lokal nga industria iti probinsia manipud pay idi un-unana agingga ita kas iti panagaramid iti pagtina manipud iti tayum (indigo plant), panagaramid iti alahas a tamburin, kulintipay a tawa, opia, asin, almires, burnay, getteng, buneng ken ti industria ti tabako.
Nailadawan met ditoy dagiti produkto kas iti basi, bagnet, kornik, empanada, suka, longganisa, kalamay, miki, ipon, tinubong, ken dadduma pay.
Adda pay ditoy ti pakasaritaan ken ladawan dagiti batonlagip ken agkakapintas a lugar iti Ilocos Sur kas iti Vigan Cathedral ken Sta. Maria Church, ti Vigan Heritage Village, Narvacan ken San Esteban Watch Towers, ken adu pay a sabsabali.
Iti maudi a paset, adda met biograpia dagiti mabigbig nga Ilokano a kas kada Pedro Bucaneg, Jose Burgos, Leona Florentino, Isabelo de los Reyes, Federico Isabelo Abaya ken Elpidio Quirino.
Nainayon pay ti nagan dagiti naggobernador iti Ilocos Sur, dagiti nagkameng iti Kongreso ken dagiti adda ramutna iti probinsia a nagpaay a kameng ti Senado a mabalin a reperensia dagiti agad-adal.
Mabalin a kaaduan kadagiti tampok iti nadakamat a libro ket saan a pamiliar uray pay kadagiti mismo a taga-Ilocos Sur. Ngem dita ti ‘yan ti imasna, a kas itay kunadan. Ta babaen ti nasao a libro, maammuam ti naun-uneg pay a kaipapanan ti kinataom a kas tubo iti Ilocos Sur, nangruna ta paset daytoy ti Kailokuan a naggapuan ti puli a nagdappat iti Tanap ti Cagayan ken dadduma pay a paset ti pagilian a pakairamanan payen kadagiti ganggannaet a lugar a kas koma iti Isla ti Hawaii.—O
(Naipablaak iti Bannawag, Setiembre 7, 2009, panid 12-13. Nadawat ti pammalubos dagiti autor ken ti Bannawag.)
Comments
Post a Comment